تبلیغات گول‌مان نزند

می‌گوید که ترجمه‌های فلان مترجمْ بسیار دقیق است. می‌پرسم کدام ترجمه‌هایش را با اصل مطابقت داده است. هیچ کدام را. دلیل‌اش برای ادعای دقتْ اساساً ادعاهای خودِ مترجم در پیشگفتارهایش است.

می‌پذیرم که گاهی صرفِ ادعا تا حدی مؤیدِ مدعا است. منظورم فقط نمونه‌های پیش‌پاافتاده‌ای از این دست نیست که کسی مثلاً بگوید "من دست‌کم یک جمله‌ی فارسی بلدم.". مشخصاً در موردِ ترجمه: اینکه مترجم در پیشگفتارش گفته باشد که سعی کرده دقیق باشد، و در موردِ روشِ کارش هم توضیحاتی داده باشد، و کتاب هم پر از حاشیه‌های مترجم باشد، تا حدی نشان می‌دهد که موضوعِ دقت در ترجمه برایش مطرح بوده است. اما دقیق‌بودن یا دقیق‌نبودنِ ترجمه به چیزی غیر از دغدغه‌های مترجم هم بستگی دارد: مترجم باید از عهده‌ی ترجمه‌ی دقیق—هر چه که هست—برآمده باشد؛ باید دقیق عمل کرده باشد. (مثلِ بعضی امورِ دیگر، در اینجا هم خواست کافی نیست: توان هم لازم است.) به نظرم توجیهِ اینکه بگوییم دقتِ این ترجمه‌ی خاص زیاد است فقط می‌تواند این باشد که از نتیجه‌ی مقابله‌ی دست‌کم بخش‌هایی از متنِ مترجَم و اصلِ اثر خبردار باشیم.

(گاهی با صرفِ نگاه به ترجمه شاید بشود با اطمینانِ زیاد گفت که ترجمه دقیق نیست—مثلاً وقتی که در ترجمه‌ی فارسیِ اثرِ منطقدانِ بزرگیْ صورت‌بندیِ اصلِ مشهوری غلط باشد.)