۱۳۹۳ خرداد ۱۰, شنبه

وقتی خودِ هیلبرت گودل را از شرحِ بیشتر معاف می‌کند


دارم به این فکر می‌کنم که مقاله‌ی ۱۹۳۱-ِ گودل را به فارسی ترجمه کنم و منتشر کنم. 

یک اشکالِ کار این است که آلمانی بلد نیستم! البته شاید خیلی بی‌راه نباشد گفتنِ اینکه هر ترجمه‌ی انگلیسی‌ای که در مجموعه‌ی آثارِ گودل (ویراسته‌ی ففرمن و دیگران) آمده به لحاظِ دقت در بیان و نزدیکی به نظرِ نویسنده بهتر از اصلِ آلمانی است—از جهتی شبیه به وضعیتِ بعضی ترجمه‌های کتابِ رالز پیش از انتشارِ ویراستِ دومِ متنِ انگلیسی. مشخصاً در موردِ خاصِ ترجمه‌ی وَن‌هاینورت، می‌دانیم که گودل تأییدش کرده و چیزهایی به اصل اضافه کرده. ترجمه‌ی فارسی می‌تواند همراه باشد با ترجمه‌ی شرحی که کلی‌نی بر این مقاله نوشته است و در جلدِ اولِ مجموعه‌ی آثار آمده.

شاید همه ندانند که از عنوانِ مقاله‌ی گودل برمی‌آید که این مقاله قرار بوده قسمتِ اولِ رشته‌ای از مقالات باشد: درباره‌ی گزاره‌‌های به لحاظِ صوری تعیین‌ناپذیرِ پرینکیپیا متمتیکا و نظام‌های مربوط I. گودل در پایانِ مقاله از جمله وعده می‌دهد که در قسمتِ بعدیِ مقاله اثباتِ قضیه‌ی یازدهم را—که به قضیه‌ی دومِ ناتمامیت مشهور است—به‌تفصیل بنویسد، و می‌گوید که قسمتِ بعدی "به‌زودی منتشر خواهد شد". ویراستارانِ مجموعه‌ی آثار در زیرنویسِ 68a توضیح می‌دهند که یک علّتِ نوشته‌نشدنِ قسمتِ II این بوده است که اهلِ فنّ به‌سرعت ایده‌های اصلی را دریافتند و پذیرفتند. (آن‌طور که کلی‌نی در بخشِ تاریخیِ شرح‌اش توضیح می‌دهد، جان فون‌نویمان بعد از شنیدنِ سخنرانیِ گودل در موردِ قضیه‌ی اول در سپتامبرِ ۱۹۳۰، مستقل از گودل قضیه‌ی دوم را کشف کرده است و در نامه‌ای موضوع را برای گودل نوشته.) طرفه اینکه ظاهراً اولین اثباتِ‌ کاملِ مکتوبِ قضیه‌ی دوم در جلدِ دومِ کتابِ هیلبرت-بِرنه آمده است—و تلقیِ رایج این است که قضیه‌های ناتمامیت کُشنده‌ی برنامه‌ی هیلبرت بوده است.


پی‌نوشت. طبیعتاً به یادِ میانه‌ی ۳۳:۲۵ می‌افتم.


۳ نظر:

  1. اون "طبیعتاً"ش منو کشته/می‌کشد/خواهد کشت. شاید هم دق داده/دق می‌دهد/دق خواهد داد.

    پاسخحذف
  2. فکر کنم ترجمۀ مقالۀ گودل در یکی از شماره های نشر ریاضی منتشر شده بود.

    پاسخحذف
    پاسخ‌ها
    1. نشر ریاضی، سال ۲، شماره‌ی ۱ (فروردین ۱۳۶۸)، صص. ۴۵-۴۳. چیزی که در این
      صفحات هست ترجمه‌ی آقای دکتر شاپور اعتماد است از بخشِ اولِ این مقاله،
      که گودل ایده‌ی اثبات را در سه-چهار صفحه توضیح می‌دهد--این بخش حدودِ
      یک‌هفتم از کلِّ مقاله است.

      حذف