غیرحرفه‌ای [برای کاستن از عصبانیتی ناشی از احساس اتلاف وقت]

رؤیا غمگین است: متوجه شده که شوهرش بیش از سه ماه است که با خانمِ جوانی رابطه دارد. رؤیا تنها است:‌ شوهرش او را برای خاطرِ آن خانم رها کرده است. رؤیا احساس می‌کند به‌طرزِ مضاعفی فریب خورده: اولاً آن خانمِ جوان از سه ماه پیش به خانه‌ی رؤیا می‌آمده، ثانیاً دوستانِ رؤیا شوهرش را در دیدارهای مخفیانه مساعدت می‌کرده‌اند. مدتی می‌گذرد. و رؤیا کم‌کم دارد عاشق می‌شود (بر کسی که طبعاً شبیه به آقای صابر اَبَر است). خب، حالا رؤیا اگر معلمِ پیانو باشد و شخصیتِ اصلیِ فیلم هم باشد، انتظار داریم چند باری او را در چه حالی ببینیم؟ بله:‌ پیانو بزند. و خیلی هم پرتوقع نخواهیم بود اگر انتظار داشته باشیم که به مقتضای حالْ او را در حالِ نواختنِ موسیقی‌های متفاوتی ببینیم.

اما در سراسرِ فیلم هرگز چنین صحنه‌ای نمی‌بینیم. آیا آقای پیمان معادی در نگارشِ فیلم‌نامه‌ی به این نکته بی‌توجه بوده‌اند؟ آیا خانمِ مهناز افشار فرصت/همت نکرده‌اند یاد بگیرند چند قطعه را بنوازند؟ (یا آقای پیمان معادی در مقامِ کارگردان نتوانسته‌اند صحنه‌ی پیانونوازی‌ای را با مونتاژ در فیلم جا بدهند؟) و اگر بگویند که وزارتِ ارشاد اجازه نداده است یا اجازه نمی‌داد چنین صحنه‌ای در فیلم باشد، در این صورت جوابِ بدیهی این است که وقتی—به هر دلیلی—از معلمِ‌پیانو‌بودنِ کسی هیچ استفاده‌ای نشود می‌شود برای او شغلِ دیگری نوشت.

***

خوانده‌ایم که رابرت دنیرو مدتی در نیویورک تاکسی رانده است تا بتواند نقش‌اش در فیلمِ سکورسیزی را باورپذیرتر درآورَد، یا اِیدرین برودی مدت‌ها تمرین کرده است تا بتواند در فیلمِ پولانسکی شوپن بنوازد. گمانِ من این است که در چندده سالِ اخیر دنیای حرفه‌ایِ سینما در سطحي جهانی، قابلِ تصور نبوده است که در صحنه‌ای که بازیگری باید آواز بخواند کسِ دیگری به‌جای او بخواند، چه برسد به اینکه در کلّ فیلمی کسِ دیگری به‌جای بازیگر حرف بزند! بازیگر بلد نیست مطابقِ فیلم‌نامه آواز بخواند یا ساز بزند؟ راه‌حل ساده است: یا باید یاد بگیرد، یا باید بازیگرِ دیگری انتخاب بشود. بازیگر صدای مناسبی ندارد یا (بدتر) نمی‌تواند متن‌اش را بگوید؟ مشکلی نیست: شغلِ دیگری انتخاب کند. و نگاهی کنیم به بازیگرانِ مهمِ ایرانی در فیلم‌های کارگردانانِ مهمِ ایرانی: آوازخواندنِ کسی به‌جای بازیگرِ نقشِ اولِ فیلمِ سنتوری، یا صحبت‌کردنِ آقای منوچهر اسماعیلی به‌جای چند بازیگرِ معروف در مجموعه‌ی هزار دستان. و چون این بسیار.