تاریخ‌سازی از طریقِ رأی‌دادن

از یکی از آشنایان پیغامی رسیده است: نشانیِ جایی (وابسته به یک ناشرِ علمیِ معتبرِ بین‌المللی) را داده و دعوت کرده است که در رأی‌گیری برای انتخابِ بزرگ‌ترین شیمی‌دان، "به شیمیدان ایرانی جابر بن حیان رای دهید".

بحث هست در اینکه آثاری که به جابر نسبت می‌دهند آیا مؤلفِ واحدی داشته است یا نه، و من صلاحیتِ‌ نظردادن در این مورد را ندارم. می‌شود در این هم بحث کرد که کسی را که در قرنِ دومِ هجری در خراسان متولد شده باشد آیا می‌توان ایرانی—به مفهومی که ما امروز از "ایرانی" مراد می‌کنیم—دانست یا نه. غیر از این، به نظرِ من تفاخر به ملــّیت کارِ بی‌وجهی است، مخصوصاً تفاخر به ملــّیتی که با تولد حاصل شده باشد: به چه معنا می‌توانم ببالم به داشتنِ ویژگی‌ای که نقشی در به‌دست‌آوردن‌اش نداشته‌ام؟ (شاید نهایتاً به ویژگی‌های اکتسابی هم نشود مباهات کرد؛ این بحثِ دیگری است.) این ملاحظات را که کنار بگذاریم، باز هم به نظرِ من در این دعوت به رأی‌دادن در موردِ بزرگ‌ترین شیمی‌دان یا ورزشکار چیزِ ناخوشایندی هست:

به نظر می‌رسد بعضی دوستان اشکالی در این نمی‌بینند که این انتخاب‌ها را از دستِ‌ متخصصانِ موضوع خارج کنند: آیا مجازیم به جابر رأی بدهیم در حالی که در موردِ‌ بیش از نیمی از "نامزدها" حتی اسم‌شان را هم نشنیده‌ایم؟

برای کسی که کشورش ده‌ها برنده‌ی جایزه‌ی نوبلِ یا صدها برنده‌ی مدالِ طلای المپیک دارد، احتمالاً قابلِ‌ تصور نیست که وقت‌اش را صرفِ این کند که سعی کند یکی از هم‌وطنان‌اش را بزرگ‌ترین شیمی‌دان یا ورزشکارِ قرون و اعصار معرفی کند. در این تلاش‌های دسته‌جمعیِ بعضی هم‌وطنان‌مان، حتی اگر با تقلب و رأی‌دادن‌های مکررِ فردِ واحد همرا نباشد، من عقده‌ی حقارتی می‌بینم. تازه، احتمالاً این کارها فایده‌ای هم برای بهترکردنِ سیمای ایران ندارد. آیا واقعاً بر قدرِ ایران و ورزشِ‌ ایران می‌افزاید اگر مثلاً اعلام بشود که، طبقِ یک رأی‌گیریِ اینترنتی، فرهاد مجیدی هشت‌برابرِ لیونل مسی طرفدار دارد؟